Sinds het begin van de coronacrisis publiceert het Centraal Bureau voor de Statistiek iedere week het aantal faillissementen. Waarschijnlijk dachten de statistici dat dit een goede barometer zou zijn voor het crisisweer. En wat blijkt? Deze barometer zegt dat het heerlijk weer is, zonnetje, windstil, niks aan de hand. Kijk maar eens (dit zijn maandcijfers):

Het aantal faillissementen in de maanden maart tot en met juli is niet alleen laag, dit jaar zijn er zelfs mínder bedrijven over de kop gegaan dan een jaar geleden. Terwijl 2019 een economisch topjaar was. Op 16 maart noteerde ik nota bene al een noodkreet van MKB-voorzitter Jacco Vonhof dat binnen week de eerste faillissementen zouden plaatsvinden.

Hij zei dat op een moment dat het loket bij het ministerie van Sociale Zaken voor werktijdverkorting totaal overstroomde. SZW publiceerde bijna dagelijks het aantal aanvragen. Nou, dát was een goede barometer. SZW kon de toestroom van tienduizenden verzoeken niet meer aan en in no time werd door ministers Wouter Koolmees van Sociale Zaken Eric Wiebes van Economische Zaken het eerste steunpakket opgetuigd.

En dat bleek succesvol. Er kwam steun voor doorbetaling van salarissen (NOW), steun voor vaste lasten (TOGS), uitstel van belastingen, garanties voor bankkredieten, steun voor zzp'ers en later ook voor flexwerkers. De regelingen zijn uitermate populair. Het CBS maakte onlangs bekend dat maar liefst 40% van de mkb'ers een of meer van de drie grote regelingen (loonsubsidie, vastelastenregeling, uitstel belastingen) gebruikt maakt. Via de loondoorbetaling zijn rond de 2,5 miljoen werknemers geholpen.

Tel daarbij op: uitstel van aflossing en rente bij banken, kortingen op de huur, terughoudende rechters bij het uitspreken van een faillissement én interen op de buffers die dankzij het goede jaar 2019 waren gegroeid. Resultaat: talloze bedrijven zijn door die moeilijke fase gesleept.

Maar nu? Ondernemers kunnen niet blijven interen en blijven drijven op reddingsboeien. Het derde steunpakket dat het kabinet vrijdag bekendmaakte gaat ook uit van een stapsgewijze versobering. Brancheorganisaties vrezen een golf aan faillissementen in de komende tijd. Of dat dit najaar al is of pas na de jaarwisseling, niemand weet het.

Dat zegt Bert Jansen, parttime docent Faillissementsrecht en parttime curator. Het wordt ook al openlijk gezegd dat steeds meer bedrijven technisch failliet zijn. Zonder steun zou de hele boel in elkaar klappen. Tegelijkertijd probeert het kabinet ondernemers en zzp'ers te stimuleren (te dwingen eigenlijk) om zich aan te passen aan het nieuwe normaal. Zelf spreek ik liever van het nieuwe abnormaal.

Ik sprak enkele ondernemers die hiermee worstelen. Rob de Jong die op de Reguliersdwarsstraat in Amsterdam een grote club heeft, die nog steeds gedwongen gesloten is, weet niet goed hoe het verder moet. Hij heeft geen vooruitzicht. Zijn zaak omtoveren tot een café heeft hij geprobeerd, maar dat werkte niet en werd al helemaal niet rendabel. Hij had maximaal een zevende van zijn normale hoeveelheid klanten en moest meer personeel inzetten om iedereen te bedienen en de regels te handhaven.

Taxichauffeur Michel Jansen die normaliter met zijn luxe Mercedes tal van ceo’s en artiesten rondrijdt, staat grotendeels stil. Hij verkocht al zijn luxe bus, net in november aangeschaft. Maar wat nu? Het zakelijke verkeer is nog lang niet op gang gekomen. Zijn regelmatige ritjes van Air France-bestuurders naar het hoofdkantoor naar KLM bijvoorbeeld heeft hij al sinds maart niet meer gehad.

Toch moet er veranderd worden. Het kán niet anders. Maar voor lang niet alle ondernemers is dat mogelijk. Je kunt van je restaurant wel een bezorgdienst maken, maar levert dat evenveel op? Is de concurrentie niet te moordend? In een grand café kun je misschien de 1,5 meter handhaven, maar hoe zit dat in een bruine kroeg? En wat als in het najaar de terrassen dicht gaan en het virus weer oplaait?

Het kabinet presenteerde vrijdag het derde steunpakket. Ik vraag me daarbij wel af of dat goed genoeg is voor alle scenario’s. Stel dat er toch weer een lockdown komt, volstaat deze steun dan? Of gaat het kabinet dan weer over naar ruimhartiger steun, zoals bij de eerste lockdown? En eis je echt van ondernemers die nu nog steeds dicht zijn (clubs, evenementen) dat ze zich aanpassen aan het nieuwe abnormaal? En hoe dan? Bij EenVandaag was een bouwer van feesttenten die helemaal niets te doen had. Hoe turn je zo'n bedrijf om in coronatijd?

In het derde steunpakket zijn enkele scherpe kantjes wat verzacht, onder druk van werkgevers en vakbonden. De versobering zet iets later in dan gepland. Maar heel erg veel is er niet veranderd aan de inzet van het kabinet. De belangrijkste onderdelen zijn:

Loonsteun (NOW): ondernemers die 20% of meer omzetverlies lijden kunnen steun krijgen voor hun salarissen, vanaf 1 januari is de drempel 30% omzetverlies. De compensatie was maximaal 90% en dat wordt 80% steun plus 10% scholingsbudget. Daarna gaat het steunpercentage elke drie maanden omlaag: 80% op 1 oktober, 70% op 1 januari, 60% op 1 april.

Ook van werknemers kan iets worden gevraagd. De ontslagboete verdwijnt en er komt ruimte voor loonoffers. Tot nu toe waren bedrijven die steun kregen verplicht hun mensen 100% door te betalen. Maar dat vervalt:

Het verlagen van de loonsom kan met 10% per 1 oktober, met 15% per 1 januari en met 20% per 1 april. Dat beloven pittige discussies te worden in de bedrijven over loonoffer en gedwongen deeltijdwerk.

Zzp'ers (Tozo): Voor zzp'ers blijft er steun op bijstandsniveau. Maar de voorwaarden worden strenger. Bij het eerste steunpakket is vanwege de snelheid ervoor gekozen niet te kijken naar spaargeld of salaris van de partner. In het tweede pakket is de partnertoets wil toegevoegd. Als je partner verdient, krijg je als zzp'er geen steun.

Nu komt er een vermogenstoets bij. Overigens hoef je daarbij niet je eigen huis op te eten. Maar heb je vrij besteedbaar spaargeld (vanaf €46.520) dan is er voor jou geen steun. Zo wordt voorkomen dat vermogende zzp'ers toch steun krijgen. GroenLinks zou liefst iedereen een basisinkomen (‘crisisinkomen’) geven. Daarbij neemt de partij blijkbaar op de koop toe dat rijke zelfstandigen meeprofiteren. Een nieuwe invulling van de linkse agenda.

Vaste lasten (TVL): De compensatie voor vaste lasten gaat omhoog, dus geen versobering hier. De vergoeding was €50.000 voor vier maanden en wordt €90.000 voor drie maanden. Neem opnieuw Rob de Jong met zijn club. Hij betaalt alleen al €230.000 huur in een jaar. Dat geeft een indruk van hoe hoog de vaste lasten kunnen zijn. Er is wel een drempel. De regeling is alleen voor ondernemers met 30% of meer omzetverlies, vanaf 1 januari geldt -40% als drempel en per 1 april -45%. De regeling vergoedt maximaal 50% van de vaste lasten.

Uitstel van belastingen: Hier was vooral de vraag wanneer ondernemers moesten gaan terugbetalen. Nu is die datum vastgesteld op 1 januari 2021. Dan krijgen ondernemers twee jaar de tijd om de achterstallige belastingen af te lossen. In het jaar 2021 is dat renteloos.

Ook de begroting is rond. En uitgelekt. Deze keer was de rol van de polder ook nadrukkelijker en werd er ook vanuit werkgevers en vakbonden vrijelijk gesproken over de begrotingsafspraken. De hoofdlijnen kennen we nu.

Belangrijkste is dat de winstbelasting voor grote bedrijven niet omlaag gaat. De vrijgevallen €2 miljard wordt gestoken in een investeringsimpuls voor het bedrijfsleven. Dat gaat de Baangerelateerde Investerings(afdrachts)Korting heten, de BIK. Alweer een nieuwe afkortingen in het crisispalet. Nou ja, het moet maar.

Dit idee komt rechtstreeks uit de koker van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Die zagen al aankomen dat ze de winstbelasting zouden kwijtraken en lobbyden toen voor een haalbaar alternatief. Overigens is daar deze week in de coalitie nog wel een robbertje over gevochten. De VVD wilde deze investeringsstimulans, de andere partijen wilden dat geld voor andere doeleinden claimen.

Het idee is dat de BIK een belastingkorting is ter grootte van een bepaald percentage van de investeringen. Maar je verrekent die met de loonheffing die je over de salarissen betaalt. De precieze uitwerking is er nog niet, maar de bedoeling is dat de belastingkorting private investeringen stimuleert en dat die korting hoger is naarmate je meer werkgelegenheid behoudt.

De winstbelasting voor kleinere ondernemers gaat wel omlaag. En de reikwijdte van dit tarief is zelfs groter. Van bedrijfswinsten van €200.000 nu naar €400.000 straks. Daar profiteert het middenbedrijf dus ook van.

Daarnaast gaat de overheid zelf ook investeren. Deels door geplande projecten naar voren te halen. En deels met het Wopke-Wiebes-fonds (daar is die dan eindelijk!) waarmee €20 miljard wordt geïnvesteerd. Ook hier: details op Prinsjesdag.

Er wordt geen groot geld gestoken in koopkrachtimpulsen. Dat zou ook weinig zin hebben als vooral hogere inkomens geld oppotten. Maar de aangekondige verlaging van de laagste schijf bereikt vooral de lagere inkomens en daar is een koopkrachtzetje wel op zijn plek.

Luister hier onze wekelijkse podcast ‘Kwestie van Centen’. Presentatie: Herman Stam. Wat brengt Prinsjesdag? Zet het kabinet de juiste middelen in om de crisis te lijf te gaan? En hoe ziet het derde steunpakket eruit? En plots was daar weer het H-woord. Ook op Spotify en iTunes.

Mij inhuren als spreker of moderator? Ook voor webinars. Bekijk mijn profiel bij Speakers Academy of mail naar info@speakersacademy.com

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/vissermartin/

Website: https://martinvisser.info/